Π. Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗΣ (στην ananeotikiaristera.gr): «Η ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ “ΝΑ ΣΠΑΤΑΛΗΣΕΙ” ΚΑΙ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ, ΟΠΩΣ ΛΙΓΟ ΠΟΛΥ ΣΠΑΤΑΛΗΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ»
Του Κώστα Πανδή
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και Πολιτικής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλά στην «ananeotikiaristera.gr» για τις καταλυτικές ιδεολογικοπολιτικές συνέπειες που προκύπτουν μετά την πανδημία του κορωνοϊού στο πλανήτη και ιδιαίτερα στην Ευρώπη.
Τονίζει την καθοριστική αξία του κράτους και των δημόσιων συστημάτων υγείας που ανέδειξε η πανδημική κρίση για την προστασία των πολιτών και της κοινωνίας.
Σημειώνει την πρωτόγνωρη ύφεση και συρρίκνωση της Ευρωπαϊκής οικονομίας με αποτέλεσμα η ανεργία να εκτινάσσεται στα ύψη και τα εργασιακά δικαιώματα να περιστέλλονται.
Εκτιμά ότι με προϋποθέσεις και με ένα νέο ρόλο η Σοσιαλδημοκρατία μπορεί να επανακάμψει ως κυρίαρχη στο Ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο.
Η συνέντευξη
Ποιες οι ιδεολογικές και πολιτικές προεκτάσεις από την υγειονομική κρίση στη νέα εποχή;
Η πανδημία του κορωνοϊού που έπληξε τον πλανήτη και με ιδιαίτερη σφοδρότητα την Ευρώπη θα έχει καταλυτικές ιδεολογικοπολιτικές συνέπειες που είναι ίσως δύσκολο να τις σταθμίσουμε πλήρως σήμερα. Πάντως η πανδημία φαίνεται να παράγει, μεταξύ άλλων, κάποιες συνέπειες που σε πρώτη ανάγνωση τουλάχιστον φαίνεται να ευνοούν την επανάκαμψη της Σοσιαλδημοκρατίας- συνέπειες πρώτον, σε επίπεδο πολιτικών ιδεών, πολιτικής και στόχων και δεύτερον, σε επίπεδο κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών.
Σε επίπεδο πολιτικών ιδεών, η πανδημική κρίση του κορωνοϊού ανέδειξε περίτρανα την καθοριστική αξία του κράτους και των δημόσιων συστημάτων υγείας (ΕΣΥ, κλπ.) στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Από τη μια άκρη της Ευρώπης έως την άλλη και όχι μόνο κυβερνήσεις και πολιτικές δυνάμεις κάθε απόχρωσης εγκατέλειψαν τις θεολογικά ασπαζόμενες θέσεις υπέρ του ιδιωτικού τομέα, της οικονομίας της αγοράς και όλα τα παρεμφερή και προσέφυγαν στο κράτος και τις δημόσιες υπηρεσίες υγείας για να προστατεύσουν τους πολίτες και την κοινωνία. Ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα στο πεδίο αυτό υπήρξε οριακός έως ανύπαρκτος (σε άλλους τομείς βέβαια όπως έρευνας για την ανακάλυψη και παραγωγή του εμβολίου είναι εντελώς διαφορετικός). Έτσι το κοινωνικό κράτος που τόσο λοιδωρήθηκε τα τελευταία χρόνια μαζί με το θεσμό του κράτους γενικότερα από την εποχή του 1980 – Θάτσερ, Ρήγκαν, κ.ά.) εμφανίζεται να παίρνει θριαμβευτικά την εκδίκησή του. Αλλά το κοινωνικό κράτος υπήρξε το μείζον, το ιστορικό επίτευγμα της Σοσιαλδημοκρατίας στη μεταπολεμική Ευρώπη. Με άλλα λόγια, οι πολιτικές δυνάμεις, νεοφιλελεύθερες, φιλελεύθερες, δεξιές ή οτιδήποτε υιοθέτησαν τις διαχρονικές σοσιαλδημοκρατικές αξίες με αποτέλεσμα κάποιοι να διατείνονται ήδη ότι “Είμαστε όλοι Σοσιαλδημοκράτες τώρα” (κατά το είμαστε όλοι κεϋνσιανοί των παλαιοτέρων εποχών).
Στο πεδίο των κοινωνικών συνθηκών, η πανδημία έχει προκαλέσει συνέπειες που θεωρητικά τουλάχιστον φαίνεται να ευνοούν την επανάκαμψη της Σοσιαλδημοκρατίας. Ειδικότερα, η πανδημία προκαλεί στην Ευρώπη πρωτόγνωρη ύφεση, συρρίκνωση της οικονομίας που μπορεί να φθάσει μέχρι και το 15% του ΑΕΠ σύμφωνα με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – ΕΚΤ, Κρ. Λανγκάρντ. Ολόκληροι οικονομικοί κλάδοι και δραστηριότητες όπως π.χ. αυτοί του τουρισμού, αερομεταφορών, κλπ., έχουν καταρρεύσει ολοσχερώς με τεράστιες δυσκολίες επανάκαμψης. Ως αποτέλεσμα η ανεργία εκτινάσσεται στα ύψη ξανά στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου και εργασιακά δικαιώματα περιστέλλονται. Κάποιες άλλες μορφές εργασίας που έχουν ταυτόχρονα αναδειχθεί όπως της τηλεεργασίας ωστόσο δεν βοηθούν στο να επωφεληθούν απ’ αυτές κάποιες κατηγορίες χαμηλόμισθων εργαζομένων. Από την άλλη μεριά η πανδημία στις συνέπειές της έχει πλήξει ιδιαίτερα ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, μειονότητες, περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, ενώ έχει διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες όπως πιστοποιεί σειρά σχετικών μελετών.
Ο ρόλος της Σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα στις νέες συνθήκες
.Όλα τα παραπάνω επιβάλλουν ένα νέο ρόλο στη Σοσιαλδημοκρατία προκειμένου να επανακάμψει μετά την υγιονομική κρίση ως κυρίαρχη δύναμη στο Ευρωπαϊκό πολιτικό τοπίο. Μπορεί όμως να επανακάμψει; Όχι κατ’ ανάγκη. Ναι υπό προϋποθέσεις. Πρώτα απ’ όλα σε περιόδους οξύτατης κρίσης και απειλών οι εκλογείς τείνουν να συσπειρούνται γύρω από την κυβέρνηση στην εξουσία έστω κι αν οι χειρισμοί της δεν αποτελούν πρότυπο αποτελεσματικότητας (π.χ. κυβέρνηση Τζόνσον). Και αυτό συμβαίνει και τώρα σχεδόν καθολικά, από την Ελλάδα, Γερμανία (η κα. Μέρκελ βλέπει τη δημοτικότητά της να καλπάζει και πάλι), Ιταλία μέχρι το Ην. Βασίλειο. Οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης παραμένουν στάσιμες ή υποχωρούν. Στην Ευρώπη και παρά την επιστροφή στο εθνικό κράτος λόγω πανδημίας, ακόμη και οι εθνολαϊκιστικές, ακροδεξιές δυνάμεις, καταγράφουν στην περίοδο αυτή της κρίσης σημαντικές απώλειες. Ενώ οι σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις παραμένουν μάλλον στάσιμες εκτός κι αν βρίσκονται ήδη στην κυβέρνηση (Δανία, Σουηδία, κ.α.). Το ερώτημα είναι τι μπορεί να γίνει μετά την υποχώρηση, το τέλος της πανδημικής κρίσης. Θα μπορέσει η Σοσιαλδημοκρατία να αξιοποιήσει τα νέα δεδομένα; Η απάντηση (μπορεί να) είναι ότι θα μπορέσει να εμφανισθεί με ένα στρατηγικό ολοκληρωμένο πρόγραμμα που θα κοιτάζει στο μέλλον, που θα καλύπτει από την agenda των μεγάλων προκλήσεων (κλιματική αλλαγή, πανδημίες, μετανάστευση, ρύθμιση της παγκοσμιοποίησης, κ.α.) μέχρι την Ευρωπαϊκή ενοποίηση (βαθύτερη ενοποίηση σε μια λογική υπερεθνικότητας, δημοκρατίας, κοινωνικής διάστασης, κ.α.) και κυρίως τα ζητήματα των νέων κοινωνικών ανισοτήτων και αναπτυξιακών αποκλίσεων στον Ευρωπαϊκό χώρο. Η Σοσιαλδημοκρατία δεν θα πρέπει “να σπαταλήσει” και αυτή την κρίση, όπως λίγο πολύ σπατάλησε την πρόσφατη οικονομική κρίση.
