Χορεύοντας με τα bots. Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ

Συνέ­βη κά­πο­τε στην Αρκα­δία. Ένα Σάβ­βα­το βρά­δυ, πα­ρα­μο­νή εκλο­γών, τα χω­ριά γέ­μι­σαν με αγ­γελ­τή­ρια θα­νά­του ενός υπο­ψή­φιου βου­λευ­τή. Τα είχε τυ­πώ­σει και δια­νεί­μει ένας εσω­κομ­μα­τι­κός αντί­πα­λος, ώστε οι ψη­φο­φό­ροι να πάνε την επο­μέ­νη στο εκλο­γι­κό τμή­μα σί­γου­ροι πως ο εκλι­πών δεν έχει πια, εκεί που βρί­σκε­ται, ανά­γκη τον σταυ­ρό προ­τί­μη­σής τους. Εννο­εί­ται, πως ο μα­κα­ρί­της έχαι­ρε άκρας υγεί­ας- του­λά­χι­στον μέ­χρι να κα­τα­με­τρη­θούν οι σταυ­ροί.

Αυτή εί­ναι μια απλή και κά­πως πρω­τό­γο­νη ιστο­ρία χρή­σης των fake news, στην υπη­ρε­σία ενός πο­λι­τι­κού στό­χου.Και δεν εί­ναι από τις αρ­χαιό­τε­ρες. Είχε προη­γη­θεί, για πα­ρά­δειγ­μα, ο Οκτα­βια­νός που, στα ρω­μαϊ­κά χρό­νια, διέ­δω­σε πως είχε στα χέ­ρια του μια σκαν­δα­λώ­δη δια­θή­κη που ο αντί­πα­λός του ο Αντώ­νιος είχε συ­ντά­ξει και άφη­νε με­γά­λες ρω­μαϊ­κές κτή­σεις ως κλη­ρο­νο­μιά στα παι­διά της Κλε­ο­πά­τρας της Αιγύ­πτου. Δια­θή­κη δεν υπήρ­χε, αλλά η σύ­γκλη­τος πεί­στη­κε από τα fake news- falsus nuntium ίσως να τα ονό­μα­ζαν στα λα­τι­νι­κά- και στρά­φη­κε ενα­ντί­ον του Αντώ­νιου.

Ουδέν και­νόν υπό τον ήλιον. Μόνο που τώρα πια, στην επο­χή των social media, των τε­χνο­λο­γιών «επι­τή­ρη­σης» και της τε­χνη­τής νοη­μο­σύ­νης, η αρ­χαία πρα­κτι­κή έχει εξε­λι­χθεί σε κάτι δρα­μα­τι­κά- ποιο­τι­κά και πο­σο­τι­κά- δια­φο­ρε­τι­κό.

Το 2016 ήταν η χρο­νιά σταθ­μός. Το δη­μο­ψή­φι­σμα που οδή­γη­σε στο Brexit έδω­σε ένα πρώ­το δείγ­μα της δυ­να­τό­τη­τας για πρω­το­φα­νείς κα­μπά­νιες μα­ζι­κής πα­ρα­πλά­νη­σης που τα μέσα κοι­νω­νι­κής δι­κτύ­ω­σης επι­τρέ­πουν. Η φα­ντα­σί­ω­ση, για πα­ρά­δειγ­μα, ότι 350 εκα­τομ­μύ­ρια λί­ρες την εβδο­μά­δα θα εξοι­κο­νο­μού­νταν από τις ει­σφο­ρές στον ευ­ρω­παϊ­κό προ­ϋ­πο­λο­γι­σμό και θα χρη­μα­το­δο­τού­σαν το εθνι­κό σύ­στη­μα υγεί­ας είχε με­τα­τρα­πεί σε βε­βαιό­τη­τα. Κι έπει­τα, στις αμε­ρι­κα­νι­κές εκλο­γές του ίδιου χρό­νου, η έκρη­ξη των fake news πήρε δια­στά­σεις παν­δη­μί­ας. Μια κα­ται­γί­δα από αναρ­τή­σεις, για πα­ρά­δειγ­μα, ανα­πα­ρή­γα­γαν ένα ανύ­παρ­κτο δη­μο­σί­ευ­μα μιας ανύ­παρ­κτης εφη­με­ρί­δας, της Denver Guardian, που στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είχε κα­τα­σκευα­στεί σε κά­ποια «φάρ­μα τρολ» στην Αγία Πετρού­πο­λη, ότι ένας πρά­κτο­ρας του FBI αυ­το­κτό­νη­σε επει­δή ήταν υπεύ­θυ­νος για την διαρ­ροή των emails της Χίλα­ρι Κλί­ντον. Η­ «εί­δη­ση» ανα­δια­νε­μό­ταν στο Facebook με ρυθ­μό 100 shares το λε­πτό! Κι έπει­τα ήρθε ο covid και η συ­στη­μα­τι­κή κα­μπά­νια υπο­νό­μευ­σης της αξιο­πι­στί­ας της επι­στή­μης και των εμ­βο­λί­ων στα πο­λω­μέ­να social media (με απο­τέ­λε­σμα οι ρυθ­μοί εμ­βο­λια­σμού να εί­ναι 90% με­τα­ξύ των Δημο­κρα­τι­κών και 53% με­τα­ξύ Ρεπου­μπλι­κά­νων). Κι έπει­τα ήρθε η 6η Ιανουα­ρί­ου και η ει­σβο­λή στο Καπι­τώ­λιο. Και όλοι συ­νει­δη­το­ποί­η­σαν ότι οι δη­μο­κρα­τί­ες αντι­με­τω­πί­ζουν έναν θα­νά­σι­μο κίν­δυ­νο και πρέ­πει επει­γό­ντως να βρουν τρό­πο να τον αντι­με­τω­πί­σουν.

Μα στο με­τα­ξύ έχου­με αλ­λά­ξει πί­στα. Νέες τε­χνο­λο­γί­ες επι­τή­ρη­σης, πα­ρα­κο­λού­θη­σης, υπο­κλο­πών αλλά και μα­ζι­κής πα­ρα­πλη­ρο­φό­ρη­σης ανα­πτύσ­σο­νται με ρα­γδαί­ους ρυθ­μούς, αξιο­ποιούν εφαρ­μο­γές τε­χνη­τής νοη­μο­σύ­νης και μας πε­ρι­κυ­κλώ­νουν. Όχι στα χέ­ρια ενός κρά­τους Λεβιά­θαν, ενός συ­γκε­ντρω­τι­κού, αυ­ταρ­χι­κού «Πανο­πτι­κού». Αλλά διά­χυ­τες σε μια αν­θού­σα ελεύ­θε­ρη αγο­ρά, όπου σκο­τει­νές και αφα­νείς επι­χει­ρή­σεις δια­θέ­τουν στους πε­λά­τες τους, σε υψη­λές αλλά όχι απρό­σι­τες τι­μές, δύο πο­λύ­τι­μα, νέα προ­ϊ­ό­ντα: Τεχνο­λο­γι­κά μέσα και λο­γι­σμι­κά ικα­νά όχι απλώς να πα­ρα­κο­λου­θούν τις επι­κοι­νω­νί­ες κά­ποιου στό­χου αλλά να κα­τα­γρά­φουν ήχο και ει­κό­να κάθε του δρα­στη­ριό­τη­τας (Pegasus, Predator κλπ.). Και μέσα βιο­μη­χα­νο­ποι­η­μέ­νης διά­δο­σης ψευ­δών ή συ­κο­φα­ντι­κών ει­δή­σε­ων, με αστρο­νο­μι­κές τα­χύ­τη­τες και σε πρω­το­φα­νή κλί­μα­κα.

Το επί­πε­δο στο οποίο έχει εξε­λι­χθεί αυτή η συν­δυα­σμέ­νη «βιο­μη­χα­νία της κα­τα­σκο­πεί­ας» και «βιο­μη­χα­νία του ψεύ­δους» και τα αντί­στοι­χα δί­κτυα λια­νι­κής πώ­λη­σής της, απο­κά­λυ­ψαν αυ­τές τις μέ­ρες τα δη­μο­σιεύ­μα­τα με­γά­λων εφη­με­ρί­δων (Washington Post, Guardian, Le Monde, Spiegel κλπ.), για δύο συ­γκε­κρι­μέ­νες, σκο­τει­νές «εται­ρί­ες» που προ­σφέ­ρουν, ένα­ντι με­ρι­κών εκα­το­ντά­δων χι­λιά­δων δο­λα­ρί­ων το μήνα, υπη­ρε­σί­ες χει­ρα­γώ­γη­σης. Η­ “Team Jorge”, ενός πρώ­ην στε­λέ­χους των Ισραη­λι­νών ει­δι­κών δυ­νά­με­ων, για πα­ρά­δειγ­μα, δια­φη­μί­ζει ότι έχει πα­ρέμ­βει σε πάνω από 30 εκλο­γι­κές ανα­με­τρή­σεις στον κό­σμο και σε δε­κά­δες πε­ρι­πτώ­σεις επι­χει­ρη­μα­τι­κών δια­φο­ρών. Προ­σφέ­ρει στους πε­λά­τες της υπη­ρε­σί­ες ηθι­κής εξό­ντω­σης πο­λι­τι­κών και επι­χει­ρη­μα­τι­κών αντι­πά­λων ή ενο­χλη­τι­κών δη­μο­σιο­γρά­φων, μέσω, κυ­ρί­ως, εκ­στρα­τειών στα social media. Το πλε­ο­νέ­κτη­μά της εί­ναι ένα εξε­λιγ­μέ­νο λο­γι­σμι­κό, το ΑΙ­Μ, που μπο­ρεί να κι­νεί με ημιαυ­τό­μα­το τρό­πο πάνω από 30.000 ψεύ­τι­κους λο­γα­ρια­σμούς ανύ­παρ­κτων χρη­στών, που εί­ναι κα­τα­σκευα­σμέ­νοι όμως με πει­στι­κό τρό­πο, ώστε να ξε­φεύ­γουν από τα φίλ­τρα επι­βε­βαί­ω­σης. Μια κλασ­σι­κή μέ­θο­δος δρά­σης εί­ναι να φυ­τεύ­ει ο Jorge ένα δη­μο­σί­ευ­μα- μια ψεύ­τι­κη ιστο­ρία, μια συ­κο­φα­ντία- σε κά­ποιο πε­ρι­θω­ρια­κό Μέσο, επί πλη­ρω­μή, κι έπει­τα η στρα­τιά των ψευ­δο­λο­γα­ρια­σμών να πλημ­μυ­ρί­ζει το δια­δί­κτυο με εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες αναρ­τή­σεις, χω­ρίς ίχνη.

Η υπό­θε­ση έχει και τις δια­σκε­δα­στι­κές (όχι για τον εν­δια­φε­ρό­με­νο, φυ­σι­κά) πτυ­χές της. Όπως η πε­ρί­πτω­ση του Βρε­τα­νού υπο­ψή­φιου βου­λευ­τή που του υπέ­κλε­ψαν το ηλε­κτρο­νι­κό τα­χυ­δρο­μείο και μέσω αυ­τού πα­ρήγ­γει­λαν στην Amazon ένα σε­ξουα­λι­κό βο­ή­θη­μα, που θα πα­ρα­δι­δό­ταν στο σπί­τι του, θα το έβρι­σκε η σύ­ζυ­γός του και θα προ­κα­λεί­το οι­κο­γε­νεια­κή κρί­ση, που θα τον πε­ρι­σπού­σε από την προ­ε­κλο­γι­κή του κα­μπά­νια. Αλλά, στην με­γά­λη ει­κό­να της, η υπό­θε­ση εί­ναι πραγ­μα­τι­κά τρο­μα­κτι­κή.

Ένα με­γά­λο πρό­βλη­μα προ­κύ­πτει. Πρό­βλη­μα για τις με­γά­λες τε­χνο­λο­γι­κές πλατ­φόρ­μες που συ­νε­χί­ζουν να κρύ­βο­νται πίσω από το δά­χτυ­λό τους και να αρ­νού­νται την ανά­λη­ψη της ευ­θύ­νης για την χρή­ση τους για επι­χει­ρή­σεις μα­ζι­κής πα­ρα­πλη­ρο­φό­ρη­σης. Πρό­βλη­μα για τις εθνι­κές και υπε­ρε­θνι­κές αρ­χές που δεν έχουν βρει απο­τε­λε­σμα­τι­κά μέσα πα­ρέμ­βα­σης σε αυ­τήν την επι­κίν­δυ­νη (για την ιδιω­τι­κή ζωή αλλά και την δη­μο­κρα­τία) αγο­ρά. Πρό­βλη­μα για εμάς, ει­δι­κό­τε­ρα, κα­θώς όχι μό­νον τα κα­τα­σκο­πευ­τι­κά λο­γι­σμι­κά τύ­που predator, αλλά και οι εται­ρί­ες τύ­που Team Jorge δια­φη­μί­ζουν ότι δρουν και στην Ελλά­δα. Και, φυ­σι­κά, ένα πρό­βλη­μα και για τον κα­θέ­ναν από εμάς: Να εί­μα­στε δι­πλά, τρι­πλά προ­σε­κτι­κοί και επι­λε­κτι­κοί για τα Μέσα που χρη­σι­μο­ποιού­με και εμπι­στευό­μα­στε για την ενη­μέ­ρω­σή μας.

Μα για να κλεί­σω με μια στα­γό­να αι­σιό­δο­ξης επι­στη­μο­νι­κής φα­ντα­σί­ας: Φαντά­ζο­μαι έναν κό­σμο όπου χι­λιά­δες bots θα δια­δί­δουν χι­λιά­δες fake news που θα φθά­νουν όμως μό­νον σε λο­γα­ρια­σμούς social media άλ­λων bots, που θα απα­ντούν με τις δι­κές του ψευ­δό-ιστο­ρί­ες, χω­ρίς κα­νείς πραγ­μα­τι­κός άν­θρω­πος να κυ­κλο­φο­ρεί ανά­με­σά τους….

Αναδημοσίευση από “ΤΑ ΝΕΑ”