Το μεγάλο στοίχημα. Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ

Στην ετή­σια έκ­θε­σή του για τους κιν­δύ­νους που απει­λούν τον κό­σμο, το Παγκό­σμιο Οικο­νο­μι­κό Φόρουμ είχε πε­ρι­λά­βει, το 2021, στους δέκα ση­μα­ντι­κό­τε­ρους κιν­δύ­νους για την επό­με­νη διε­τία, την «απο­γο­ή­τευ­ση των νέων»- εκεί­νων, κυ­ρί­ως, που βρί­σκο­νται στην ηλι­κια­κή ζώνη 18-24. Βίω­ναν την δεύ­τε­ρη με­γά­λη κρί­ση της ζωής τους, μετά την Μεγά­λη Ύφεση. Και κιν­δύ­νευαν- κιν­δυ­νεύ­ουν- αν κάτι δεν αλ­λά­ξει, να εξε­λι­χθούν σε μια «χα­μέ­νη γε­νιά». Οι πο­λι­τι­κές λι­τό­τη­τας, στα χρό­νια της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης, ση­μεί­ω­νε το World Economic Forum, ενί­σχυ­σαν τις ανι­σό­τη­τες, προ­πά­ντων τις δια­γε­νε­α­κές, μεί­ω­σαν τις επεν­δύ­σεις στα εκ­παι­δευ­τι­κά συ­στή­μα­τα, στέ­νε­ψαν την πρό­σβα­ση των νέων στον κό­σμο της ερ­γα­σί­ας και άνοι­ξαν την ψα­λί­δα ανά­με­σα σε εκεί­νους, τους λι­γό­τε­ρους, που μπο­ρού­σαν να αξιο­ποι­ή­σουν τις με­γά­λες ευ­και­ρί­ες που η ψη­φια­κή επα­νά­στα­ση προ­σφέ­ρει και τους πολ­λούς που έχουν πρό­σβα­ση μό­νον σε ανα­σφα­λείς, ευ­κα­ρια­κές και υπο­α­μοι­βό­με­νες θέ­σεις απα­σχό­λη­σης, σε μια «επο­χή των πα­γε­τώ­νων» για την αγο­ρά ερ­γα­σί­ας. Η παν­δη­μία επι­βά­ρυ­νε όλα αυτά τα προ­βλή­μα­τα. Τα μέ­τρα οι­κο­νο­μι­κής ενί­σχυ­σης που τα κρά­τη προ­ώ­θη­σαν δεν πε­ριέ­λα­βαν τους νέ­ους στον σχε­δια­σμό τους και τα με­γά­λα προ­βλή­μα­τα ψυ­χι­κής υγεί­ας, που προ­κά­λε­σε η παν­δη­μία και τα μέ­τρα κοι­νω­νι­κής απο­μό­νω­σης που την συ­νό­δευ­σαν, ήταν και αυτά ασύμ­με­τρα βα­ρύ­τε­ρα για τους νε­ό­τε­ρους.

Κάπως έτσι, συ­μπέ­ραι­νε η έκ­θε­ση του Φόρουμ, «η απο­ξέ­νω­ση των νέων από- και η έκλει­ψη της εμπι­στο­σύ­νης τους προς- τις οι­κο­νο­μι­κές, πο­λι­τι­κές και κοι­νω­νι­κές δο­μές σε πα­γκό­σμια κλί­μα­κα…απει­λεί να γκρε­μί­σει με­γά­λες κοι­νω­νι­κές κα­τα­κτή­σεις που επι­τεύ­χθη­καν με πο­λυ­ε­τείς αγώ­νες».

Από τότε ως σή­με­ρα ένα πλή­θος ερευ­νών έχουν δώ­σει συ­γκε­κρι­μέ­νη και εφιαλ­τι­κή διά­στα­ση στις προει­δο­ποι­ή­σεις εκεί­νες. Μια αμε­ρι­κα­νι­κή έρευ­να (McCourtney Institute for Democracy, Νοέμ­βριος 22) έδει­ξε πως ενώ το 75% των Αμε­ρι­κα­νών (90% για τους άνω των 58 και 98% για τους άνω των 70) θε­ω­ρούν την Δημο­κρα­τία τον κα­λύ­τε­ρο τρό­πο δια­κυ­βέρ­νη­σης, την άπο­ψη αυτή μοι­ρά­ζε­ται μό­νον το 53% των 18-25, ενώ για το 28% της γε­νιάς τους δεν υπάρ­χει δια­φο­ρά ανά­με­σα σε δη­μο­κρα­τία και δι­κτα­το­ρία, με ένα 19% να δη­λώ­νει ότι προ­τι­μά την δι­κτα­το­ρία! Μια βρε­τα­νι­κή έρευ­να (The kids aren’t alright, Onward 2022), μέ­τρη­σε πως η άπο­ψη πως ένας ισχυ­ρός ηγέ­της που κυ­βερ­νά απε­ρί­σπα­στος από εκλο­γές και κοι­νο­βού­λιο, ή ένα ανοι­χτά στρα­τιω­τι­κό κα­θε­στώς, θα ήταν προ­τι­μό­τε­ρες μορ­φές δια­κυ­βέρ­νη­σης από την δη­μο­κρα­τία, βρί­σκει σύμ­φω­νο ένα 45% των Millennials (γεν­νη­μέ­νοι με­τα­ξύ 1980-1994) και το 47% της Generation Z (γεν­νη­μέ­νοι 1995-2012)! Μια με­γά­λη έρευ­να, τέ­λος, του Κέντρου για το μέλ­λον της Δημο­κρα­τί­ας, στο πα­νε­πι­στή­μιο του Cambridge, σε πάνω από 160 χώ­ρες, κα­τέ­λη­γε στο συ­μπέ­ρα­σμα πως η απο­γο­ή­τευ­ση των νέων από την δη­μο­κρα­τία εί­ναι μια ισχυ­ρή οι­κου­με­νι­κή τάση. Ισχυ­ρό­τε­ρη σε χώ­ρες με πιο άνι­ση κα­τα­νο­μή πλού­του (όπως οι Η­ΠΑ­) και εκεί όπου «η ζωή των νέων ξε­κι­νά με χρέη, μι­κρή πι­θα­νό­τη­τα από­κτη­σης δι­κής τους στέ­γης, με­γά­λα οι­κο­νο­μι­κά εμπό­δια στην δη­μιουρ­γία οι­κο­γέ­νειας, εκεί όπου η επι­τυ­χία εξαρ­τά­ται όχι τόσο από το τα­λέ­ντο ή την δου­λειά, όσο από τον κλη­ρο­νο­μη­μέ­νο πλού­το». Και δεν εί­ναι μό­νον οι έρευ­νες που το δεί­χνουν: Αν στις πρό­σφα­τες αμε­ρι­κα­νι­κές εκλο­γές ήταν η συμ­με­το­χή των νέων (και των γυ­ναι­κών) που έφρα­ξε το δρό­μο στο τρα­μπι­κό κύμα, στην Γαλ­λία το 39% των νέων 18-24 και το 49% των 25-34 ψή­φι­σαν Μαρίν Λεπέν.

Μια γε­νιά της μο­να­ξιάς (στην έρευ­να της Onward μο­να­ξιά δη­λώ­νει ότι νιώ­θει το 44% των 18-24, αλλά μό­νον το 19% των 65+), της κα­τά­θλι­ψης (το 43% των νέων γυ­ναι­κών 16-29 ετών δη­λώ­νει ότι βιώ­νει κά­ποιας μορ­φής κα­τά­θλι­ψη, ενώ από τα 30 και πάνω τα πο­σο­στά μειώ­νο­νται κάτω από 20%), των social media ως υπο­κα­τά­στα­τα προ­σω­πι­κής ζωής και κοι­νω­νι­κο­ποί­η­σης. Μια γε­νιά πε­ρισ­σό­τε­ρο ευά­λω­τη στο κλί­μα της δυ­σα­νε­ξί­ας και της πό­λω­σης (τα πο­σο­στά των νέων που δη­λώ­νουν οτι δεν θα έκα­ναν πα­ρέα/​φι­λία/​γάμο με άτο­μο δια­φο­ρε­τι­κών πο­λι­τι­κών πε­ποι­θή­σε­ων εί­ναι σχε­δόν δι­πλά­σια απ’ ότι στους με­γα­λύ­τε­ρους). Μια γε­νιά που νιώ­θει «εκτός τει­χών» (σε πο­σο­στά 61% σύμ­φω­να με την δική μας έρευ­να της ΜΕ­ΤΡΟ­Ν). Μια γε­νιά που γυ­ρί­ζει την πλά­τη, ορ­γί­ζε­ται, απο­σύ­ρε­ται, κα­τε­βαί­νει στο δρό­μο, δυ­σπι­στεί. Κι όμως, αυτή η γε­νιά απου­σιά­ζει με εντυ­πω­σια­κό τρό­πο, από την πο­λι­τι­κή συ­ζή­τη­ση και τις κομ­μα­τι­κές, εκλο­γι­κές ατζέ­ντες. Κι αυτό δεν εί­ναι το χει­ρό­τε­ρο. Το χει­ρό­τε­ρο εί­ναι που το πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα αυ­τα­πα­τά­ται ότι συ­νο­μι­λεί μαζί της ή την κο­λα­κεύ­ει αντι­γρά­φο­ντας επι­πό­λαια αυτό που νο­μί­ζει ότι εί­ναι η ιδιό­λε­κτός της ή στρα­το­λο­γώ­ντας περ­σό­νες από το σύ­μπαν των social media ή μιας εκ­χυ­δαϊ­σμέ­νης, εμπο­ρευ­μα­το­ποι­η­μέ­νης ψευ­δο-ραπ, ενώ δεν βρί­σκει τί­πο­τε ου­σια­στι­κό να της πει.

Η έρευ­να του Παγκό­σμιου Οικο­νο­μι­κού Φόρουμ τους είχε βα­φτί­σει pandemials- γε­νιά της παν­δη­μί­ας. Εμείς τους εί­πα­με «γε­νιά των Τεμπών». Όχι επει­δή ήταν τα Τέμπη που προ­κά­λε­σαν την ρήξη. Αυτή προ­ϋ­πήρ­χε, σι­γό­βρα­ζε, εξε­λισ­σό­ταν στα­δια­κά, απλώς συ­νει­δη­το­ποι­ή­θη­κε από­το­μα, βί­αια σχε­δόν, με το δυ­στύ­χη­μα. Δεν υπάρ­χουν εύ­κο­λες συ­ντα­γές που γε­φυ­ρώ­νουν το χά­σμα που μας χω­ρί­ζει από αυ­τούς. Και από τις προ­τά­σεις που έχουν τε­θεί σε διά­λο­γο κα­μιά δεν εί­ναι υλο­ποι­ή­σι­μη στον βια­στι­κό χρό­νο της πο­λι­τι­κής, με το βλέμ­μα στην επό­με­νη κάλ­πη. Μα έχει μια αξία να συ­νει­δη­το­ποι­η­θεί , έστω, το πρό­βλη­μα και η εκρη­κτι­κή του ση­μα­σία.

Ήταν πα­ρή­γο­ρο, λοι­πόν, που ο Ευάγ­γε­λος Βενι­ζέ­λος, στην πολύ εν­δια­φέ­ρου­σα συ­νέ­ντευ­ξή του στην Νίκη Λυμπε­ρά­κη, ονο­μά­τι­σε το πρό­βλη­μα- την «ρήξη με τις νε­ό­τε­ρες γε­νιές» και υπέ­δει­ξε, ως το με­γα­λύ­τε­ρο στοί­χη­μα στην εθνι­κή ατζέ­ντα, το ερώ­τη­μα «εάν θα ξα­να­ε­πι­κοι­νω­νή­σου­με ως πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα και ως κοι­νω­νία με τους νέ­ους». Έστω κι αν δεν δι­καιού­μα­στε να ελ­πί­ζου­με ότι η επι­σή­μαν­ση θα προ­σε­χτεί μέσα στον ορυ­μα­γδό των με­γά­λων εθνι­κών προ­βλη­μά­των που μο­νο­πω­λούν τον πο­λι­τι­κό διά­λο­γο- το δά­νειο του Παπα­θα­νά­ση, την βίλα του Ραγκού­ση…

Αναδημοσίευση από “ΤΑ ΝΕΑ”