Το κράτος δικαίου απέναντι στην βιοπολιτική. Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΡΚΑΤΣΟΥΛΗ

Η πανδημία έχει ορατές επιπτώσεις στην υγεία και στα οικονομικά μας. Έχει επίσης  επιπτώσεις στις πολιτικές ισορροπίες.

Τα πολιτικά κόμματα, απανταχού, αιφνιδιάστηκαν από την ένταση και την επιμονή που δείχνει η πανδημία και προσπαθούν να ανατάξουν τα πολιτικά τους αφηγήματα. Πλείστοι όσοι, επιστήμονες, πολιτικοί, θρησκευτικοί ηγέτες, τσαρλατάνοι και δεισιδαίμονες προσκομίζουν στον δημόσιο διάλογο την δική τους πρόταση για την επαρκή αντιμετώπιση της πανδημίας που έχει κοστίσει τη ζωή σε, σχεδόν, 1.5 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η κεντρική διχοτομία που φαίνεται, όμως, να ορίζει το νέο  πολιτικό περιβάλλον είναι εκείνη που διαγράφει η βιοπολιτική. Έννοια συνδεδεμένη με την βιοεξουσία για την οποία έχουν γραφτεί πολλά, μετακινεί τον παραδοσιακό άξονα των πολιτικών αντιθέσεων μεταξύ εκείνων που στηρίζουν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στη ζωή και στον θάνατο και εκείνων που ασκούν «θανατοπολιτική/νεκροπολιτική» (Foucault, Agamben, Mbembe). Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν εκείνοι που υποστηρίζουν ως σωστή την πολιτική να αποφασίζουν εάν θα πεθάνουν κάποιοι συμπολίτες μας οι οποίοι, όμως, διαφορετικά, θα μπορούσαν να ζήσουν.

Παρ’ όλον ότι στη χώρα μας δεν έχουν γίνει γνωστά, μέχρι τώρα, φαινόμενα θανατοπολιτικής, συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις για να εκδηλωθούν κάποια στιγμή στο μέλλον. Για να υπάρξει, όμως, νομιμοποίηση της νεκροπολιτικής πρέπει να εξασθενήσουν οι θεσμοί του κράτους δικαίου και βαθμιαία να υποκατασταθούν από τις αποφάσεις του Ηγέτη που λειτουργεί με βάση μια διαρκή «έκτακτη ανάγκη».

Η πανδημία έδειξε ότι οι θεσμοί στη χώρα μας μπορούν να απειληθούν απ’ αυτήν, αφού η διαρκής «κατάσταση ανάγκης» οδηγεί σε παράκαμψη των κοινοβουλευτικών κανόνων και διαδικασιών. Οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και οι κατά παρέκκλιση διατάξεις έχουν υποκαταστήσει, εν πολλοίς, την κανονική νομοθετική λειτουργία.

Ενώ, όμως, πολλά, όμως, από τα μέτρα που ελήφθησαν με ανορθόδοξο τρόπο δεν ήταν τα προσήκοντα, αφού δεν κατάφεραν να ανακόψουν την διάδοση του ιού, εξακολουθούν να ισχύουν. Αυτό εξηγείται, αφού με τις κατά παρέκκλιση διατάξεις προωθούνται πελατειακές τακτοποιήσεις ημετέρων και αδιαφανείς συναλλαγές.

Το διαρκές φλερτ της κυβέρνησης με την κατά παρέκκλιση ρύθμιση σημαντικών θεμάτων με επίκληση της κατάστασης ανάγκης είναι, όμως, επικίνδυνο. Η ιστορική εμπειρία από καταστάσεις έκτακτης ανάγκης είναι ότι η εξουσία του Ηγέτη να ορίζει το σωστό και το λάθος, το επιτρεπτέο και το απαγορευτέο,    οδηγεί στην αποφασιοκρατία (decisionismus), δηλαδή στην κατάσταση εκείνη που οι αποφάσεις του συνιστούν έκφραση της κυριαρχίας του.

Συνήγορος των κυβερνήσεων που επιχειρούν τις νομοθετικές παρεκκλίσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες χώρες, είναι οι γιατροί. Η ιατρικοποίηση της πολιτικής αποτελεί χαρακτηριστικό της βιοπολιτικής όπως και η πολιτικοποίηση της ιατρικής.

Στην πρώτη φάση της πανδημίας στη χώρα μας και, ειδικά, στη διάρκεια του πρώτου Απαγορευτικού, το κράτος παρουσιάστηκε ως ο μεγάλος εγγυητής της ανοσίας. Το καθήκον αυτό, όμως, το μετάθεσε τεχνηέντως στους γιατρούς. Η κυβέρνηση έκρυψε πίσω απ’ αυτούς την έλλειψη σχεδίου για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ιατρικοποίησε την πολιτική ενώ, ταυτόχρονα, εισέπρατε τα εύσημα των καλών επιδόσεών μας.

Πολλοί και καλοί γιατροί δέχτηκαν να επικουρήσουν με τις γνώσεις και την εμπειρία τους τους πολιτικούς. Είτε από πρόθεση είτε από άγνοια πολιτικοποίησαν και την ιατρική. Η καραντίνα, για παράδειγμα, που αποτελεί ένα δραστικό μέσο περιστολής της ελευθερίας δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί παρά μόνον με την επικουρία των ιατρών.

Η οικονομία επηρεάζεται επίσης από την πανδημία, όχι μόνον ως προς  την δημιουργία ελλειμμάτων και χρεών αλλά και ως προς την ανάπτυξη μιας ιδιαίτερης «οικονομίας της βιοπολιτικής» (εμβόλια, φάρμακα, τεστ, κλίνες, νοσοκομεία, γιατροί και νοσηλευτές). Εάν συνδυάσει κανείς την κατάσταση ανάγκης με τις επενδύσεις, επιχορηγήσεις και τα συμβόλαια που πρέπει να συναφθούν για να αποκτήσουν υπόσταση τα μέτρα βιοπολιτικής, τότε διανοίγεται μια ολόκληρη νέα ήπειρος οικονομικής δραστηριότητας, η οποία, με την συνηγορία της αδιαφάνειας, μπορεί να αποβεί νέο Ελντοράντο για όσους επιχειρούν εκεί. Όταν σε μια μόνο χώρα, όπως η Ελλάδα,  ψηφίζονται εννενήντα (90), κατά παρέκκλιση, διατάξεις που επιτρέπουν σε κρατικούς φορείς να συνάπτουν συμβόλαια όποτε το κρίνουν αναγκαίο και να προβαίνουν σε απευθείας αναθέσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, τότε μπορεί να αντιληφθεί και ο πλέον καλόπιστος την διολίσθηση προς την αδιαφάνεια και τις αθέμιτες πρακτικές.

Όλα τα προηγούμενα χρειάζονται την συνδρομή «αφοσιωμένων» Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και δημοσιογράφων. Ο μιθριδατισμός των πολιτών απέναντι στις παρεκκλίσεις και τις εκτροπές από το κράτος δικαίου και την δημοκρατία επιτυγχάνεται μόνο με την ισχυρή συνδρομή πληρωμένων κονδυλοφόρων που αναλαμβάνουν τον ρόλο της «αστυνομίας της ενημέρωσης».Εν κατακλείδι, το πολιτικό αφήγημα της βιοπολιτικής και της βιοεξουσίας πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση εγρήγορσης των πολιτικών δυνάμεων που την μάχονται. Η πανδημία του covid-19 πρέπει να αποτελέσει ένα ηχηρό σήμα για τις συνέπειες που μπορεί να έχει μια διακυβέρνηση που ακροβατεί μεταξύ της δημοκρατικής ομαλότητας και της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Δημοσίευση από “thecaller.gr”