Το διαφορετικό που δεν ανέχεται. Του ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΜΒΑΚΑ*

To νέο τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι από την ισλαμιστική τρομοκρατία συνταράσσει τη Γαλλία αλλά και μεγάλο μέρος της Ευρώπης για δύο κυρίως λόγους. Αυτή τη φορά το θύμα είναι ένας δάσκαλος σχολείου, ο Σαμιέλ Πατί, ο οποίος έκανε απλώς το χρέος του να διδάξει τους μαθητές του την ελευθερία του λόγου, αφού μάλιστα είχε πάρει όλες εκείνες τις προφυλάξεις για να μη θεωρηθεί αυτό από ισλαμιστές μαθητές του μια προσβλητική κίνηση.

Αυτή τη φορά ο βάρβαρος φονιάς δεν σκοτώνει αιρετικούς καλλιτέχνες (σκιτσογράφους) ή πολύ περισσότερο Εβραίους αλλά το ιδεότυπο του μέσου Γάλλου που υπερασπίζεται τις βασικές αρχές της Ρεπουμπλίκ: Ελευθερία, ισότητα, αλληλεγγύη. Ο αποκεφαλισμός του σε διαδικτυακή θέα συνιστά όχι μόνο μια φρικιαστική στιγμή αλλά ένα στιγμιότυπο που φέρνει την τρομοκρατία όλο και πιο απειλητική απέναντι στους βασικούς θεσμούς και φορείς υπεράσπισης της σύγχρονης δημοκρατίας. To je suis Samuel δεν είναι πια μια εικονική ταύτιση αλλά πραγματική.

Ο δεύτερος λόγος που το τρομοκρατικό αυτό έγκλημα δημιουργεί μεγάλη ανησυχία είναι πως αποκαλύπτεται ότι η πράξη του μεμονωμένου τρομοκράτη δεν ήταν μια μοναχική διαδικασία ενός «σαλεμένου» εγκεφάλου. Υπήρξε συστηματική οργάνωση και στοχοποίηση του θύματος από μέρος της σχολικής κοινότητας με θρησκευτικά φονταμενταλιστικά αισθήματα. Γονείς και παιδιά όπλισαν τον τρομοκράτη. Σε αυτή την περίπτωση φορείς τρομοκρατίας δεν αποδεικνύονται απλά οι «μοναχικοί λύκοι» αλλά μια ολόκληρη κοινότητα που αντιστρατεύεται τους βασικούς εκπαιδευτικούς κανόνες της γαλλικής πολιτείας και μάλιστα κάνει δημόσιες εκδηλώσεις ρητορικής μίσους εναντίον όσων δεν ασπάζονται τη θρησκευτική της τύφλωση.
Η δολοφονία του Σαμιέλ Πατί βάζει το πολύ μεγάλο ερώτημα για τα όρια της ανοχής του διαφορετικού στην Ευρώπη και στη Δύση ευρύτερα. Οσο οι σύγχρονες δημοκρατίες στηρίζουν περισσότερο την ειρηνική λογική του αλληλοσεβασμού και των ατομικών δικαιωμάτων, βρίσκουν όλο και πιο βάναυσες εκδοχές εξτρεμισμού εντός τους που αρνούνται ακριβώς αυτές τις αξίες. Η ισλαμιστική τρομοκρατία είναι η πιο ακραία αλλά όχι η μοναδική μορφή εξτρεμισμού που βίαια προσπαθεί να καταλύσει δημοκρατικές κατακτήσεις αιώνων. Το δικαίωμα του καθενός να πιστεύει ότι (και αν) θέλει δεν μπορεί να συνεπάγεται θάνατο και βίαιο τρόμο σε όσους διασφαλίζουν αυτό το δικαίωμα. Κάπου εδώ η ανοχή γίνεται συνενοχή στην κατάλυση της δημοκρατίας και καλό είναι να λάβει τέλος με κάθε νόμιμο τρόπο.

* Αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας, ΑΠΘ.

Δημοσίευση από “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”