Ο Π. Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗΣ (για Ελληνοτουρκικά στην ananeotikiaristera.gr): «ΑΜΕΣΑ Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΡΟΠΩΝ ΕΚΤΟΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ ΓΙΑ ΕΝΑΡΞΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ»
Του Κώστα Πανδή
Ο Π. Κ. Ιωακειμίδης, ομότιμος καθηγητής Ευρωπαϊκής Ενοποίησης και Πολιτικής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, μιλά στην «ananeotikiaristera.gr» για τα Ελληνοτουρκικά και θεωρεί απαραίτητη την αναζήτηση τρόπων εκτόνωσης της έντασης για την έναρξη διερευνητικού διαλόγου για το σύνολο της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών και ίσως κάποιων άλλων θεμάτων που μπορεί να προκύψουν. Προτείνει, σε περίπτωση πιθανής αποτυχίας των διαπραγματεύσεων που θα ακολουθήσουν με πιο περιορισμένη ίσως ατζέντα, να προσφύγουμε στη Διεθνή Δικαιοσύνη (ΔΔΧ). Εκτιμά θετική εξέλιξη για Ελλάδα και Κύπρο, με στόχο τη διεύρυνση του ρόλου της Ε.Ε. στην Αν. Μεσόγειο, την υπό προϋποθέσεις υποστήριξη της Ελλάδας για την επαναπροσέγγιση Ε.Ε. –Τουρκίας με θετική ατζέντα που προτείνει η Επιτροπή. Κρίνει απαγορευτική κάθε σκέψη για επέκταση αυτή τη στιγμή των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο.
Ως προς το Κυπριακό, θεωρεί την επικράτηση του Ερσίν Τατάρ – εκλεκτού της Άγκυρας – στις τουρκοκυπριακές εκλογές, σηματοδότηση του τέλους των διαδικασιών για δίκαιη και βιώσιμη λύση στη βάση της διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ). Εκτός από τις τεράστιες ευθύνες της Τουρκίας περιγράφει και τα λάθη της Λευκωσίας (και της Αθήνας στο παρελθόν) με σημαντικότερα την απόρριψη του σχεδίου Αννάν το 2004 και την αποχώρηση από τις συνομιλίες του Ν. Αναστασιάδη στο Κραν Μοντανά το2017. Προτάσσει την ανάγκη η Ελληνοκυπριακή ηγεσία να επιμείνει στην επανέναρξη του διαλόγου για την επίλυση στη βάση της ΔΔΟ.
Η συνέντευξη
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις ποια πρέπει να είναι η πολιτική της χώρας στα Ελληνοτουρκικά στους επόμενους μήνες;
Παρά την ακραία επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στην Αν. Μεσόγειο, η Ελλάδα δεν έχει άλλη επιλογή παρά να εμμείνει στη στρατηγική της διπλωματίας και ειρηνικής επίλυσης τωνν προβλημάτων. Ως άμεσο πρακτικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να είναι η αναζήτηση τρόπων εκτόνωσης της έντασης για την έναρξη του διερευνητικού διαλόγου με την ευρύτερη ατζέντα όπως στο παρελθόν, να καλύψει δηλαδή το σύνολο της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών (υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ, χωρικών υδάτων) και ενδεχομένως και την ιχνηλάτηση κάποιων άλλων θεμάτων που εκ των πραγμάτων τίθενται στο τραπέζι. Και υπό το φως του αποτελέσματος του διαλόγου να προχωρήσουμε στην τυπική διαπραγμάτευση με πιο περιορισμένη ίσως ατζέντα και σε περίπτωση αποτυχίας επίτευξης συμφωνίας να προσφύγουμε στη Διεθνή Δικαιοσύνη (ΔΔΧ). Άλλη στρατηγική για την ειρηνική επίλυση των διαφορών δεν υπάρχει. Αυτό είναι το ένα σκέλος της στρατηγικής. Το δεύτερο είναι, υπό προϋποθέσεις, να υποστηρίξει η Ελλάδα την προσέγγιση Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας με τη θετική ατζέντα (εκσυγχρονισμό τελωνειακής ένωσης, κλπ.) που προτείνει η Επιτροπή παράλληλα με δέσμη άλλων πρωτοβουλιών που θα διευρύνουν το ρόλο της ΕΕ στην Αν. Μεσόγειο, ως provider ασφαλείας. Η επανα-προσέγγιση της Τουρκίας με την ΕΕ μέσω μιας ειδικής σχέσης, καθώς η πρόπτική της πλήρους ένταξης δεν ειναι επι του παρόντοςμια ρεαλιστική επιλογή, συνιστα μια θετική εξέλιξη για την Ελλάδα αλλά και για την Κύπρο.
Αυτό που δεν πρέπει να κάνει η Ελλαδα αυτή τη στιγμή ειναι να επιχειρήσει έπεκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο- που ουτως ή άλλως δεν μπορεί να γίνει χώρις την προηγούμενη διαπραγμάτευση με την Τουρκία έστω κι αν τυπικά συνιστα μονομερες κυριαρχικό δικαίωμα- ή και ακόμη λόγω της πολύ κακής συγκυρίας και έντασης με την Τουρκία και νοτίως της Κρήτης όπως προτείνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.
Τι σηματοδοτούν τα αποτελέσματα των Τουρκοκυπριακών εκλογών για το μέλλον του Κυπριακού;
Το εκλογικό αποτέλεσμα στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα για την ανάδειξη της ηγεσίας (Προέδρου) με την εκλογή του Ερσίν Τατάρ, του εκλεκτού της Άγκυρας, και η ήττα του Μουσταφά Ακιντζί μπορεί να σηματοδοτήσει το τέλος της διαδικασίας για την αναζήτηση δίκαιης και βιώσιμης λύσης στο Κυπριακό στη βάση της διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ). Ο Τατάρ είναι υπέρμαχος της λύσης των δύο κρατών, της οριστικής δηλαδή διχοτόμησης της νήσου με την Τουρκία ουσιαστικά στο μέσον της Λευκωσίας. Ανεξάρτητα από τις τεράστιες ευθύνες της Τουρκίας με τις αδιάλλακτες κατά καιρούς θέσεις της, τα λάθη που διέπραξε η Λευκωσία (και η Αθήνα στο παρελθόν) είναι τεράστια. Ο ελληνισμός φαίνεται ότι στην ιστορική του διαδρομή επιλέγει εκείνες τις στιγμές για να διαπράξει το μοιραίο λάθος με τις ολέθριες συνέπειες για την πορεία του. Η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων. Οι σχετικά πρόσφατες ευθύνες της Λευκωσίας ξεκινούν με την απόρριψη της επίλυσης του σχεδίου Αννάν το 2004 στο σχετικό δημοψήφισμα. Όχι για την ψήφο των πολιτών αλλά για την ανευθυνότητα της τότε πολιτικής ηγεσίας (πρόεδρος Τ. Παπαδόπουλος, ΑΚΕΛ) που την τελευταία στιγμή τάχθηκαν ενάντια στο σχέδιο που μέχρι τότε διαπραγματεύονταν και που έδιναν υποσχέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι θα εφαρμόσουν. Αλλά και η Αθήνα έχει τις δικές της ευθύνες γιατί τότε σαμποτάρησε την υιοθέτηση του σχεδίου. Το γράφει ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης, καθηγητής Γ. Βαληνάκης: “έμμεσα αλλά με σαφήνεια ενισχύσαμε το “όχι”….” (“Η Ελλάδα των Τεσσάρων Θαλασσών”, σελ. 73). Το δεύτερο ιστορικό λάθος το διέπραξε η Λευκωσία στο Κραν Μοντανά (2017) όταν ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης αποχώρησε από τις συνομιλίες ουσιαστικά πέντε λεπτά πριν από την επίτευξη τελικής συμφωνίας για λύση. Και εδώ οι ευθύνες της Αθήνας είναι τεράστιες με τις μαξιμαλιστικές θέσεις για το σύστημα εγγυήσεων και την αποχώρηση των στρατευμάτων. Άλλη μια ευκαιρία λύσης ΔΔΟ χάθηκε.
Παρά ταύτα, η Ελληνοκυπριακή ηγεσία θα πρέπει να επιμείνει έστω και τώρα στην επανέναρξη του διαλόγου για την επίλυση στη βάση της ΔΔΟ και των σχετικών ψηφισμάτων του ΟΗΕ υποστηρίζοντας τις σχετικές προσπάθειες του ΓΓ του ΟΗΕ προς την κατεύθυνση αυτή.
