«Ελεύθερα» και σκλαβωμένα πανεπιστήμια. Του Γιώργου Σιακαντάρη

Η κυβέρνηση ονομάζει το σχέδιο νόμου για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, σχέδιο για τα «ελεύθερα πανεπιστήμια». Αν εννοεί πως τα δημόσια δεν είναι ελεύθερα, τότε γι’ αυτό φταίνε οι κυβερνήσεις και όχι τα πανεπιστήμια. Ίσως τότε θα έπρεπε να βγάλει και ένα σχέδιο νόμου γι’ «ελεύθερες κυβερνήσεις», αφού είναι τοις πάσι γνωστό πως οι εθνικές κυβερνήσεις στην εποχή της ασυδοσίας των χρηματιστηριακών κεφαλαίων είναι δέσμιες εξωπολιτικών παραγόντων.

Αν εννοεί πως είμαστε η μοναδική χώρα που απαγορεύονται τα ιδιωτικά πανεπιστήμια από το Σύνταγμα, έχει δίκιο. Παντού στον υπόλοιπο δυτικό και δημοκρατικό κόσμο δεν υπάρχει συνταγματική απαγόρευση ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων. Και αυτό όντας είναι ένας ελληνικός αναχρονισμός.

Προσοχή όμως ένας αναχρονισμός που αν για να αρθεί, καταφεύγει σ’ ένα άλλο που είναι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, σε μια χώρα που η  επιχειρηματική της τάξη – εκτός ελαχίστων τιμητικών εξαιρέσεων- δεν φημίζεται για τον αντικρατισμό και το υγιές επιχειρηματικό της πνεύμα, κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Αν πάλι εννοεί πως «ελεύθερα», δηλαδή ιδιωτικά, πανεπιστήμια υπάρχουν παντού στον δυτικό κόσμο, εδώ έχει άδικο. Καταρχάς ακόμη και τα αμερικανικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστημιακά ιδρύματα δεν πρέπει να συγχέονται με τα ιδιωτικά  Πανεπιστήμια. Αυτά τα Πανεπιστήμια δεν διοικούνται με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Προτεραιότητά τους είναι η παροχή της πανεπιστημιακής Παιδείας ως δημόσιου αγαθού για τους μη έχοντες. Εφαρμόζουν – με εμπόδια όπως δείχνει ο Μάικλ Σαντέλ- τη ρωλσιανή αρχή της διαφοράς, σύμφωνα με την οποία οι έχοντες πληρώνουν δίδακτρα με σκοπό να δίνεται η δυνατότητα στους μη έχοντες να σπουδάζουν σ’ αυτά.

Στην Ευρώπη τώρα, η Φινλανδία και η Σουηδία δεν έχουν καθόλου μη κρατικά πανεπιστήμια, στα 80 περίπου ιδιωτικά πανεπιστήμια στη Γερμανία σπουδάζει μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό φοιτητών, στη Μεγάλη Βρετανία υπάρχουν τέσσερα ιδιωτικά πανεπιστήμια  που δεν αγγίζουν την ποιότητα των 120 δημόσιων, ενώ τα ίδια μπορούμε να πούμε και για την ποιότητα και την ποσότητα των μη κρατικών πανεπιστημίων σε Ελβετία, Γαλλία, αλλά και Αυστραλία. Τα ιδιωτικά αν και δεν απαγορεύονται, δεν έχουν ζήτηση.

Οι κοινωνίες, ακόμη και όταν ψηφίζουν ακροδεξιά σχήματα, όπως πρόσφατα συνέβη στη Φιλανδία και τη Σουηδία, κοιτάζουν πρωτίστως το δημόσιο συμφέρον τους και εκεί βλέπουν πως αυτό στον τομέα της Παιδείας δεν εξυπηρετείται από ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Είμαστε στην Ελλάδα  στο ίδιο επίπεδο; Η πείρα μας από τα διάφορα ΙΕΚ και κολέγια -πάλι τονίζω όχι όλα- δείχνει πως εδώ δεν υπάρχουν ούτε αυτά τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Μόνο κερδοσκοπικές διαθέσεις που μάλιστα αναμένουν από το κράτος να τις «χρηματοδοτεί» με προγράμματα.

Η ντρίπλα πως τα εδώ «ελεύθερα πανεπιστήμια» θα είναι παραρτήματα αλλοδαπών πανεπιστημίων, είναι απλά μια ντρίπλα, αλλά όχι και γκολ. Το γκολ θα έρθει, αν με κάποιο τρόπο παρακαμφθεί ο τερματοφύλακας που είναι το άρθρο 16. Σ’ αυτή την περίπτωση όμως τα δημόσια πανεπιστήμια, πριν αποκτήσουν καλύτερη οργάνωση και υποδομές, πριν αποκλείσουν από τους κόλπους τους την οικογενειοκρατία και πολλούς ανεπαρκείς πανεπιστημιακούς, πριν ακόμη αποκτήσουν δημοκρατικό φοιτητικό συνδικαλισμό, θα δεχθούν και πολλά άλλα γκολ. Τότε  τα «ελεύθερα πανεπιστήμια» θα είναι ο πετεινός που θα αναγγέλλει τη σκλαβιά του δημόσιου Πανεπιστήμιου.

Αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ