Υπάρχει κοινωνικός αντίπαλος; Του Θόδωρου Μαργαρίτη
Οι Ευρωεκλογές αποτελούν μία κορυφαία στιγμή για τις πολιτικές εξελίξεις στην γηραιά ήπειρο. Αφορούν το μέλλον της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας και της Ευρωπαϊκής Οικονομίας. Αφορούν το κοινό μας σπίτι. Οι πολιτικοί αναλυτές διαβλέπουν άνοδο των κομμάτων της Alt-right, της νέας Ακροδεξιάς. Η αποτύπωση της συντηρητικής στροφής των Ευρωπαϊκών κοινωνιών είναι μια πιθανή εικόνα των εκλογικών αποτελεσμάτων. Παράλληλα ακούγεται ότι τα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα θα έχουν πιο αδύναμες καταγραφές. Μένει να δούμε τι θα βγάλουν οι κάλπες.
Ας επιχειρήσω, πριν να έχουμε όλα τα δεδομένα, για χάρη και της προεκλογικής συζήτησης να υποστηρίξω μία αξιωματική θέση η οποία προσπαθεί να εξηγήσει συνοπτικά την ανοδική τάση όλων των κομμάτων διαμαρτυρίας και την ανάγκη αποσαφήνισης του στίγματος των Σοσιαλδημοκρατών. Οι αναλύσεις για τις αντιδράσεις του λαϊκισμού είναι στο επίκεντρο. Αυτή την φορά το εκκρεμές κινείται με συντηρητικό πρόσημο. Σε αντίθεση με τον αριστερόστροφο λαϊκισμό των Αγανακτισμένων (Ισπανία, Ελλάδα, Γαλλία) στο πρόσφατο παρελθόν. Σε όλες τις περιπτώσεις πάντως υπάρχουν κοινοί παρονομαστές. Η αποδοκιμασία στις πολιτικές και οικονομικές ελίτ του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η έκφραση δυσφορίας από τους χαμένους της παγκοσμιοποίησης. Οι επιφυλάξεις για τα λεγόμενα «συστημικά» κόμματα. Αυτή είναι μια πραγματικότητα σχεδόν σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες πριν από τις κάλπες των Ευρωεκλογών.
Κατά την γνώμη μου ο περιορισμός της επιρροής των λαϊκισμών έχει μόνο μία βασική επιλογή. Να πείσουν οι προοδευτικές δυνάμεις ότι συμμερίζονται τις αγωνίες των λαϊκών τάξεων και των υπό πίεση μεσαίων στρωμάτων. Ότι καταλαβαίνουν τις δυσκολίες τους σε μια εποχή που «οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί, φτωχότεροι». Οι κοινωνικές ανισότητες οδηγούν στην αμφισβήτηση της παραδοσιακής πολιτικής και στις ατομοκεντρικές λύσεις. Την ίδια ώρα μια περίπλοκη συζήτηση για τις ταυτότητες, για τα δικαιώματα των μειοψηφιών δημιουργεί καινούργιες διαιρετικές τομές. Η πραγματική ανάγκη είναι οι Σοσιαλδημοκράτες να δώσουν απαντήσεις με έμφαση στην κεντρική αφετηρία όλων των παραγόμενων ανισοτήτων. Το ζήτημα του Καπιταλισμού. Ειδικά τώρα που έχει αποκτήσει τα πιο επιθετικά και άγρια χαρακτηριστικά. Ένα θέμα ταμπού που για αρκετά χρόνια- και μετά την ήττα του «υπαρκτού σοσιαλισμού»- έχει φύγει από το επίκεντρο των προγραμματικών αντιπαραθέσεων. Εδώ βρίσκεται το κλειδί των απαντήσεων. Υπάρχει κοινωνικός αντίπαλος; Υπάρχει δηλαδή θέμα κριτικής στις κυρίαρχες τάξεις; Υπάρχει η παράμετρος των κοινωνικών συγκρούσεων πέρα από τις απαραίτητες συναινέσεις για την Δημοκρατική ομαλότητα; Υπάρχουν μείζονες διάφορες ανάμεσα στα κόμματα ή όλα είναι υπόθεση τεχνοκρατικών διευθετήσεων;
Πρόκειται για θέμα αρχής. Από αυτή την παραδοχή θα αναζητήσουμε και τα πεδία των εναλλακτικών λύσεων. Γιατί πώς να το κάνουμε; Όσες μεταρρυθμίσεις και αν προτείνουμε στην οικονομία η πραγματικότητα με τις υπεράκτιες εταιρείες (of shore) και τους φορολογικούς παράδεισους δεν θα μάς έχει όλους σε ισότιμη βάση στα οικονομικά δρώμενα.
Θα πει κάνεις ότι αυτή η προσέγγιση αφορά παραδοσιακά πολιτικά εργαλεία πολιτικής και οικονομικής ανάλυσης. Η ένσταση είναι εξαιρετικά απλή. Όλα τα ζητήματα που αφορούν τον «υπαρκτό καπιταλισμό», τις κυρίαρχες τάξεις, την κοινωνική αδικία είχαν εξοριστεί -μετά το 1989- από τις εκφωνήσεις και τις αναλύσεις μας. Οι λαϊκές τάξεις με κάποιο τρόπο το καταλαβαίνουν. Και νιώθουν ότι τα «παρακάτω» των εξαγγελιών μας δεν τους αφορούν.
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
