Νέα συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας ή ειδική σχέση; Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ

 Ο Τούρκος πρόεδρος  Ταγίπ   Ερντογάν στις Βρυξέλλες  ζήτησε νέα συμφωνία  με την Ευρωπαική Ένωση  για τη διαχείριση των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών (και οχι μόνο) με δεσμη φιλόδοξων αιτημάτων. Έθεσε όλη την ατζεντα των ευρωτουρκικών θεματων στο τραπέζι .  Θα πρέπει όντως να υπάρξει μια νέα σύμφωνία αλλά αυτή σκόπιμο είναι από Ελληνικής πλευρας τουλάχιστον  να ενταχθεί  μέσα σε μία ευρύτερη ειδική σχέση μεταξυ των δύο πλευρών που να ρυθμίζει περισσότερες πτυχές της σχέσης . Προκείμένου να εξυπηρετούνται  καλύτερα  (και) τα ελληνικά συμφέροντα . Η αποσπασματική , τεμαχισμένη διαπραγματευση δεν μας συμφέρει. Τα αιτήματα Ερτογάν ανοίγουν ένα παραθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα.   Η επιδίωξη για  σύναψη μιας ειδικής σχέσης   εκκινά  από τη γενική  παραδοχή ότι όσο πλησιέστερα “δεμένη” είναι η Τουρκία με την Ευρώπη τόσο καλύτερα για την Ελλάδα και την περιοχή. Το ερώτημα είναι το  ποιό ακριβώς θα μπορούσε να είναι το περιεχόμενο της ειδικής αυτής σχέσης πέρα από τις οποιεσδήποτε ρυθμίσεις για το προσφυγικό.  Πρώτα απ’ όλα η  ειδική  σχέση   δεν θα πρέπει να εμφανισθεί ως υποκατάστατο της παγωμένης ενταξιακής διαδικασίας. Η τελευταία θα πρέπει να παραμείνει τυπικά σε ισχύ, έστω κι  και ρεαλιστικές προοπτικές για ένταξη ή ξεπάγωμά της  βεβαίως  δεν υπάρχουν για το ορατό μέλον, ίσως και ποτέ.

          Η ειδική σχέση  μπορεί να διαλαμβάνει  τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης που συμφωνήθηκε το 1995 στο πλαίσιο της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ – Τουρκίας και έχει σήμερα ξεπερασθεί. Σχετική πρόταση της Επιτροπής για “διαπραγματευτική εντολή” υπάρχει από το 2016 αλλά μπλοκάρεται από χώρες μέλη στο πλαίσιο του Συμβουλίου. Ο εκσυγχρονισμός θα αφορά τρεις κυρίως τομείς, τα αγροτικά προϊόντα, τις υπηρεσίες και τις κρατικές προμήθειες –  τομείς που δεν καλύπτονται σήμερα από την τελωνειακή ένωση. Από στενή  οικονομική άποψη ο εκσυγχρονισμός αυτός δεν φαίνεται να συμφέρει την Ελλάδα . Γι αυτό και η Ελλάδα θα πρέπει να στοχεύει σε μια “τελωνειακή ένωση συν” (customsunionplus). Με άλλα λόγια, να συνοδευτεί η τελωνειακή ένωση με  σειρά  από άλλα  στοιχεία όπως : πρώτον, η  σύνδεση της Τουρκίας με το σύστημα ασφάλειας και άμυνας της Ένωσης (CSPP)   μέσω της λεγόμενης Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας  (PESCO) – κάτι που μπορεί να γίνει – αλλά με τρόπο και προϋποθέσεις τέτοιες που να ικανοποιούνται βασικές ελληνικές ανησυχίες γύρω από τη συμπεριφορά της, την προστασία των ελληνικών συνόρων, την ανεξαρτησία, ειρηνική επίλυση  των διαφορών περιλαμβανομένης και της προσφυγής στη διεθνή δικαιοσύνη.   (Ένα είδος δηλαδή νέου, σύγχρονου “Ελσίνκι”).  Δεύτερον, στον τομέα του μεταναστευτικού / προσφυγικού – στον οποίο η Τουρκία θα συνεχίσει να διαδραματίζει κεντρικό  ρόλο για σημαντικό χρονικό διάστημα στο μέλλον – η Ελλάδα θα πρέπει μεταξύ άλλων να επιδιώξει ρυθμίσεις που θα καλύπτουν το σύνολο των αν. συνόρων/ενδοχώρα , τη συγκατάθεση  της Τουρκίας για τη δραστηριοποίηση της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) στα χωρικά ύδατα και έδαφος  αλλά και τη δημιουργία κέντρων επιλογής/ διαλογής προσφύγων/ μεταναστών σε τουρκικό έδαφος με πρόσθετο αντάλλαγμα για την Τουρκία την ενισχυμένη χρηματοδότηση και τη (σταδιακή) απελευθέρωση τω θεωρήσεων (visas) όπως επιμόνως  ζητά η τουρκία .

          Επομένως τελωνειακή ένωση, άμυνα/ασφάλεια (PESCO), προσφυγικό/μετανάστευση, θεωρήσεις μπορούν να συγκροτήσουν τους  πυλώνες για μια ειδική σχέση που θα  δένει την Τουρκία πλησιέστερα με την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και θα εξυπηρετεί πρωτίστως  τα ελληνικά συμφέροντα. Η επιδίωξη της σχέσης αυτής δεν θα ειναι καθόλου εύκολη υπόθεση ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες. Αλλά δε βλέπω και  άλλη ορθολογική επιλογη. Χρειάζεται στρατηγική σκέψη απο πλευρας ΕΕ ( και Ελλάδας βεβαίως).

Δημοσίευση από εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ”