Εναντιωματισμός και αρνητισμός. Της ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Από τότε που συ­μπιέ­στη­κε η κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή εμπι­στο­σύ­νη, ο ενα­ντιω­μα­τι­σμός βρί­σκε­ται σε ανο­δι­κή τρο­χιά. Ως ενα­ντιω­μα­τι­σμό κα­τα­νο­ού­με την πρό­τα­ξη μιας θέ­σης έντο­νης άρ­νη­σης απέ­να­ντι σε κάτι που όμως δεν συ­νο­δεύ­ε­ται από τεκ­μη­ριω­μέ­νη αι­τιο­λό­γη­ση όσον αφο­ρά τους λό­γους μιας τέ­τοιας το­πο­θέ­τη­σης. Ο ενα­ντιω­μα­τι­σμός στη­ρί­ζε­ται σε στε­ρε­ό­τυ­πα και προ­κα­τα­λή­ψεις και σε μια αντί­λη­ψη εσω­τε­ρι­κής ανα­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τας: υπάρ­χει η αί­σθη­ση ότι υπάρ­χει ένας πα­νί­σχυ­ρος Αλλος και αυτό προ­κα­λεί φόβο και διε­γεί­ρει την αί­σθη­ση εγ­γε­νούς αδυ­να­μί­ας απέ­να­ντι στις εξε­λί­ξεις. Εδώ και πάνω από δύο δε­κα­ε­τί­ες, τέ­τοιου εί­δους ενα­ντιω­μα­τι­κά μο­τί­βα δια­κρί­νο­νται σε ένα κομ­μά­τι της κοι­νω­νί­ας που ανή­κει στους «χα­μέ­νους» των εξε­λί­ξε­ων. Δεν ανα­φε­ρό­μα­στε απα­ραί­τη­τα σε όσους με όρους τα­ξι­κούς/​κοι­νω­νι­κούς μέ­νουν πίσω, αλλά έχου­με κατά νου προ­πά­ντων εκεί­νους που μέ­νουν πίσω πο­λι­τι­σμι­κά και αξια­κά, που όλο αυτό που συμ­βαί­νει στο εθνι­κό κρά­τος, στην Ευρώ­πη και στον κό­σμο, δη­μιουρ­γώ­ντας νέες τά­σεις διά­χυ­σης προ­τύ­πων ή και σύ­γκλι­σης, προ­κα­λεί «πο­λι­τι­σμι­κές αντι­δρά­σεις» και δια­θέ­σεις επι­στρο­φής σε κλει­στά εθνι­κο­κρα­τι­κά πρό­τυ­πα.

Οι αρ­νη­τές της παν­δη­μί­ας απο­τε­λούν συ­νέ­χεια των αρ­νη­τών της πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης και όσων θέ­λουν να μπει φρέ­νο στη με­τα­νά­στευ­ση, εκεί­νων που πι­στεύ­ουν στην από τα πάνω κα­τα­σκευή της κρί­σης χρέ­ους και, στην ελ­λη­νι­κή εκ­δο­χή τους, θε­ω­ρούν τα μνη­μό­νια απο­τέ­λε­σμα μιας κα­τα­σκευ­ής των εγ­χώ­ριων και διε­θνών συ­μπα­ρα­στα­τών του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού. Πριν ξε­σπά­σει η αντιεμ­βο­λια­στι­κή κι­νη­το­ποί­η­ση σε σχέ­ση με την COVID-19, υπήρ­χε ήδη ένα συ­νω­μο­σιο­λο­γι­κό φά­σμα αρ­νη­τών των παι­δι­κών εμ­βο­λί­ων, που αμ­φι­σβη­τού­σαν την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τά τους προ­βάλ­λο­ντας ψευ­δο­ε­πι­στη­μο­νι­κά επι­χει­ρή­μα­τα πα­σπα­λι­σμέ­να με από­ψεις των «ιν­στρου­χτό­ρων της Νέας Επο­χής», οι οποί­οι κα­ταγ­γέλ­λουν τον ορ­θο­λο­γι­σμό, την επι­στή­μη, την εξει­δί­κευ­ση στο όνο­μα της κα­τα­στρο­φο­λο­γί­ας, του ολι­σμού, του απο­κρυ­φι­σμού.

Πολ­λοί ανα­ρω­τιού­νται αν το «milieu» αυτό έχει συ­γκε­κρι­μέ­νη ιδε­ο­λο­γι­κή χροιά, αν δη­λα­δή εί­ναι ακρο­δε­ξιό ή ακρο­α­ρι­στε­ρό, πα­ρα­δο­σια­κά θρη­σκό­λη­πτο ή πο­λυ­θεϊ­στι­κό/​ει­δω­λο­λα­τρι­κό, προ­λε­τα­ρια­κό ή μι­κρο­α­στι­κό. Ο ενα­ντιω­μα­τι­σμός εί­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρο ένα ρευ­στό φά­σμα, ψη­φί­δες του οποί­ου μπο­ρούν να εί­ναι όλα τα προ­α­να­φερ­θέ­ντα χω­ρίς αυτό να ση­μαί­νει ότι συ­γκρο­τούν ένα συ­μπα­γές πλέγ­μα. Από την άλλη, αυτό δεν συ­νε­πά­γε­ται ότι το φά­σμα αυτό δεν δια­θέ­τει κά­ποια στοι­χειώ­δη εσω­τε­ρι­κή δομή, ούτε ότι κά­ποια μέρη του δεν εί­ναι πιο ορ­γα­νω­μέ­να από κά­ποια άλλα. Ενα φά­σμα, όπως αυτό που απορ­ρο­φά αρ­νη­τές και ενα­ντιω­μα­τι­κούς, μπο­ρεί να δια­θέ­τει φά­σεις κα­τευ­να­σμού και υπο­χώ­ρη­σης, αλλά και πε­ριό­δους κι­νη­το­ποί­η­σης και ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης.

Υπό προ­ϋ­πο­θέ­σεις, το φά­σμα του ενα­ντιω­μα­τι­σμού εί­ναι χει­ρα­γω­γή­σι­μο και κι­νη­το­ποι­ή­σι­μο με μια λο­γι­κή που έχει φορά από πάνω προς τα κάτω, αλλά φαί­νε­ται ότι δεν εί­ναι απο­δο­μή­σι­μο με τον ίδιο τρό­πο. Εστιά­ζο­ντας στην παν­δη­μία και στους αρ­νη­τές της, πρέ­πει να χαρ­το­γρα­φη­θεί ακρι­βέ­στε­ρα το εσω­τε­ρι­κό του φά­σμα­τος. Το φά­σμα τεί­νει να πα­γιω­θεί και οι κε­ντρι­κά κα­τευ­θυ­νό­με­νες κοι­νές πρα­κτι­κές προς όλες τις πε­ριο­χές του δεν θα πάνε πολύ μα­κριά όσον αφο­ρά την απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τά τους. Η επι­κοι­νω­νία με τους αντιεμ­βο­λια­στές έχει εν­διά­με­σα επί­πε­δα και γι’ αυτό πρέ­πει να κι­νη­το­ποι­η­θούν και επι­μέ­ρους δια­με­σο­λα­βη­τές που έχουν με­γα­λύ­τε­ρη εγ­γύ­τη­τα με τους αρ­νη­τές όσον αφο­ρά την ανά­γκη με­τα­φο­ράς του μη­νύ­μα­τος υπέρ του εμ­βο­λια­σμού και της τή­ρη­σης των μέ­τρων για την παν­δη­μία.

Δημοσίευση από “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”