Για μια νέα μεταπολίτευση- Για την αλλαγή παραδείγματος. Του Στέφανου Νικόπουλου

Πριν λίγες μέρες γιορτάσαμε τα 50 χρόνια της μεταπολίτευσης, με αφιερώματα λιγότερο φορτισμένα, και με την καθιερωμένη δεξίωση στο προεδρικό μέγαρο, η οποία αποσυνδέεται όλο και περισσότερο από την ουσιαστική σημασία της γιορτής. Σκοπός του κειμένου δεν είναι να προσθέσει κάτι ακόμα για τα 50 χρόνια που πέρασαν – έχουν ειπωθεί σχεδόν όλα άλλωστε – αλλά να ανιχνεύσει τα χρήσιμα πολιτικά ευρήματα της περιόδου που είναι ικανά να συνδεθούν με το σήμερα, αλλά και το αύριο αυτού του τόπου.

Υπό αυτό το πρίσμα, στα χρόνια της μεταπολίτευσης η χώρα (πολιτικό σύστημα και κοινωνία) πιστώνεται σημαντικές κατακτήσεις, χρεώνεται όμως και μια πληγή. Την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, την ένταξη στην ΕΟΚ, την κοινωνική δικαιοσύνη, τον εκσυγχρονισμό, την είσοδο στην ΟΝΕ και την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Η πληγή είναι η παράνομη τουρκική κατοχή της Κύπρου, που παραμένει ανοιχτή. Τούτο σημαίνει ότι, το πολιτικό κεφάλαιο της μεταπολίτευσης μοιάζει να εξαντλήθηκε το 2004. Η επόμενη κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, δεν φαίνεται να μπορεί να ενταχθεί σε αυτήν την ιστορική περίοδο της χώρας. Όχι μόνο για την οικονομική καταστροφή που προκάλεσε, αλλά και για την απουσία συγκεκριμένου πολιτικού στόχου, πέρα από έναν αναχρονιστικό εναγκαλισμό με την εκκλησία της εποχής και τις προσλήψεις στο δημόσιο, παρακάμπτοντας το ΑΣΕΠ.

Τα χρόνια των μνημονίων που ακολούθησαν, διέκοψαν την εξελικτική πορεία, ανέδειξαν τις οικονομικές αδυναμίες της χώρας, αλλά και τα κενά της δημοκρατίας μας, που τελικά φάνηκε ότι βρίσκεται σε απόσταση από το πρότυπο των κοινοβουλευτικών δημοκρατιών του δυτικού κόσμου. Η δίψα και ο ενθουσιασμός τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη, κάλυψαν τις δημοκρατικές ελλείψεις. Οι τελευταίες εντοπίζονται στην εξάρτηση της δικαιοσύνης από την εκάστοτε κυβέρνηση, στην απουσία ή στην παραβίαση υφιστάμενων θεσμών, στην ερμηνεία του συντάγματος κατά το δοκούν. Επιπλέον, αν και η χώρα μας είναι από τα παλαιότερα μέλη της ΕΕ, δεν έχει καταφέρει ακόμα να γίνει ένα κατ’ ουσίαν κοσμικό κράτος. Αυτό το δημοκρατικό έλλειμα φάνηκε ότι, ή το κρύβαμε κάτω από το χαλί, ή το χρησιμοποιούσαμε όταν μας βόλευε. Οι προσπάθειες του Κώστα Σημίτη και του Γιώργου Παπανδρέου, με τις ανεξάρτητες αρχές, την διαύγεια, και την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, είτε δεν έτυχαν τις ανάλογης συνέχειας, είτε θάφτηκαν στη λαίλαπα των μνημονίων. Αυτό το έλλειμα όμως, υποσκάπτει το κράτος δικαίου, βρίσκεται στην αφετηρία της αύξησης των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, και αποτελεί στήριγμα της νεοφιλελεύθερης επίθεσης στο κοινωνικό κράτος. Επιπλέον, το έλλειμα αυτό συμβάλλει στην αναξιοπιστία του πολιτικού συστήματος, και οδηγεί τους πολίτες μακριά από τις κάλπες.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η χώρα μοιάζει να βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Θα προχωρήσει στον δρόμο που απαιτεί τις αυτονόητες αλλαγές για την ουσιαστική δημοκρατική λειτουργία, ή θα παραμένει στον υπάρχον δρόμο που γεννά κρίσεις, ανισότητα και αναξιοπιστία. Το διακύβευμα είναι μεγάλο, και φαίνεται να αποτελεί το νήμα που συνδέει τη μεταπολίτευση με τη σύγχρονη συγκυρία. Ίσως να μην είναι τολμηρό να ειπωθεί ότι συνιστά μια “νέα μεταπολίτευση”, με δεδομένο το γεγονός ότι γίνεται όλο και πιο ορατό ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο. Η κοινωνία δείχνει ότι αρχίζει να το αντιλαμβάνεται, και προσπαθεί να βρει νέους εκπροσώπους σε αυτή την κατεύθυνση. Η επιλογή του Χάρη Δούκα στο Δήμο Αθηναίων, αλλά και η άμεση θετική ανταπόκριση στην υποψηφιότητά του για την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ, επιβεβαιώνει την ανάγκη αλλαγής παραδείγματος που ζητούν οι πολίτες.

Αναφορικά στην κριτική που ασκείται στον Δήμαρχο Αθηναίων, για εγωισμό και φιλοδοξία, αρκεί να θυμηθούμε το εξής θεμελιακό. Οι εποχές και οι στιγμές επιλέγουν τα πρόσωπα και όχι το αντίθετο.

Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www.dnews.gr