Β. ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ (στην ananeotikiaristera.gr): «Παγκόσμια απειλή το φαινόμενο Τραμπ»

Του Κώστα Πανδή

Η Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Βασιλική Γεωργιάδου μιλά στην «ananeotikiaristera.gr» για τις αμερικανικές εκλογές και αναφέρει ότι το αποτέλεσμά τους αναδεικνύει  τα χάσματα που υπάρχουν στην αμερικανική κοινωνία όπως στο φύλο, στη φυλή, στο κοινωνικό –οικονομικό επίπεδο, τα οποία η προκλητική προσωπικότητα του Τραμπ, με τον «χονδροειδή εξτρεμισμό» απέναντι σε αντιπάλους και ελίτ και την πολωτική προεκλογική καμπάνια, μεγέθυνε περισσότερο. Θεωρεί ότι οι εκλογές αυτές ανέδειξαν, εκτός της ισοδυναμίας μεταξύ «Τραμπικής» και φιλελεύθερης Αμερικής – με μικρό μόνο προβάδισμα της δεύτερης-, και τα όρια των θεσμικών ορίων που υπάρχουν στις ΗΠΑ, με τον Τραμπ όχι μόνο να εμποδίζει την απρόσκοπτη διεξαγωγή των εκλογών αλλά να εμποδίζει και την ομαλή μετάβαση στην επόμενη διακυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν.

Υποστηρίζει ότι  το φαινόμενο Τραμπ αποτελεί  ακόμα απειλή για την Αμερική με το υψηλό ποσοστό που πήρε στο εκλογικό σώμα. Προσθέτει ότι απειλή σε παγκόσμια κλίμακα αποτελεί η στάση του Τραμπ για την πανδημία,  αγνοώντας την ύπαρξη της και υποστηρίζοντας τους ανά την υφήλιο συνωμοσιολόγους  που αμφισβητούν την πανδημία ως «εβραϊκή πλεκτάνη» και «ύπουλο επιχειρηματικό σχέδιο». Υπενθυμίζει ότι απειλή αποτελούν και οι επαφές του με ένα σύνολο ανά τον κόσμο  αυταρχικών και επικίνδυνων για την παγκόσμια ασφάλεια ηγετών, στους οποίους έδωσε οικεία χαρακτηριστικά λειαίνοντας  την επικινδυνότητα τους. Προειδοποιεί ότι η νίκη του Τραμπ το 2016 δείχνει ότι δεν υπάρχουν απόρθητα φρούρια για τους απανταχού λαϊκιστές, και ότι η προεδρία Τραμπ διεύρυνε τις προσδοκίες του χώρου της οργανωμένης μισαλλοδοξίας για τις δυνατότητες πολιτικής της επικράτησης.

Η συνέντευξη

 Πως σχολιάζετε το αποτέλεσμα των εκλογών στην Αμερική;

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 3ης Νοεμβρίου καταδεικνύει τα χάσματα και τις βαθιές διαιρέσεις που υπάρχουν στην αμερικανική κοινωνία: το χάσμα του φύλου (gender), αλλά και το φυλετικό χάσμα, οι γεωγραφικές τομές και οι κοινωνικο-οικονομικές διαιρέσεις, οι εκ διαμέτρου αντίθετες προτεραιότητες στα πολιτικά διακυβεύματα αποτελούν ζητήματα που αναδείχθηκαν με μεγάλη σαφήνεια σε αυτήν την αναμέτρηση. Όχι ότι δεν υπήρχαν και πιο πριν καθώς πρόκειται για διαιρέσεις με ιστορικό βάθος. Ωστόσο, τα πολωτικά χαρακτηριστικά του προεκλογικού αγώνα, η προκλητική προσωπικότητα του Ντόναλτ Τραμπ ο οποίος υιοθέτησε τον “χονδροειδή εξτρεμισμό” απέναντι στους αντιπάλους του αλλά και τις κάθε είδους ελίτ (André Kaspi και Hélène Harter «Οι Αμερικανοί Πρόεδροι», Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2019), επέτειναν έτι περαιτέρω τις προϋπάρχουσες τομές και τα σχίσματα στην κοινωνία των ΗΠΑ.

Πρόκειται για σχίσματα που είναι ορατά όχι μόνο στο μάκρο- αλλά και στο μέσο- και το μίκρο-επίπεδο, κάτι που πιστοποιήθηκε από την ίδια την έκβαση των τελευταίων προεδρικών εκλογών , στο πλαίσιο των οποίων η εκλογική μάχη κρίθηκε κυριολεκτικά στο νήμα σε περίπου δέκα πολιτείες, οι οποίες εμφανίζουν εσωτερική διαίρεση και γι’ αυτό έγιναν πεδίο αντιπαράθεσης των δύο υποψηφίων.

Οι εκλογές αυτές ανέδειξαν, πρώτον, τα κοινωνικο-πολιτισμικά χάσματα και, δεύτερον, τα θεσμικά όρια που υπάρχουν στις ΗΠΑ και το πολιτικό της σύστημα. Όσον αφορά τα πρώτα, μια «Τραμπική» Αμερική κατέδειξε ότι μπορεί να μην είναι μεν πλειοψηφική αλλά ότι είναι σχεδόν ισοδύναμη με τη φιλελεύθερη Αμερική· ότι οι «πολιτισμικές αντιδράσεις» (cultural backlash) στις αξιακές αλλαγές που συμβαίνουν στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον αναπτυγμένο κόσμο βρίσκουν ισχυρές αντιστάσεις και ότι η διακυβέρνηση Τραμπ ενίσχυσε αυτές τις αντιδράσεις. Όσον αφορά τα δεύτερα, οι εκλογές αυτές φανέρωσαν τα όρια ενός συστήματος “ελέγχων και ισορροπιών” που χαρακτηρίζει το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Παρότι οι εξουσίες είναι οργανωμένες με τρόπο που να περιορίζει η μία την άλλη, ο Πρόεδρος Τραμπ επιχείρησε να μανιπουλάρει την εκλογική διαδικασία και να εμποδίσει την απρόσκοπτη διεξαγωγή της. Ακόμη και μετά την εκλογική έκβαση και έχοντας χάσει την εξουσία προσπαθεί να παρεμποδίσει με αυταρχικό τρόπο και μέσα (π.χ. με την καθαίρεση αξιωματούχων εθνικής ασφάλειας) που είναι οριακά ή και εκτός του πλαισίου μιας δημοκρατικής πολιτείας την ομαλή μετάβαση στην επόμενη διακυβέρνηση του νεοεκλεγέντος Προέδρου Τζο Μπάιντεν.

Το φαινόμενο Τραμπ είναι απειλή και για την Ευρώπη;

Το φαινόμενο Τραμπ είναι καταρχάς απειλή για τις ίδιες τις ΗΠΑ. Αυτό που ο Τραμπ εκπροσωπεί βρήκε απήχηση σε περισσότερα από 72 εκατομμύρια Αμερικανών εκλογέων (αριθμός που αντιστοιχεί στο 47% του εκλογικού σώματος), κάτι που από μόνο του αποτελεί ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό σημάδι. Ο εκάστοτε πρόεδρος των ΗΠΑ είναι ο πλέον προβεβλημένος από τα διεθνή Μίντια και ο πλέον ισχυρός πολιτικός ηγέτης του πλανήτη, με όποια (συνήθως μεγάλη) σαγηνευτική δύναμη και επιρροή μπορεί να διαθέτει μια τέτοια φιγούρα. Με τον Τραμπ προβλήθηκε ένα είδος πολιτικής ηγεσίας που έφερε τη “λεκτική βιαιότητα” (Kaspi &Harter 2019) στον πολιτικό της λόγο, που οι ψευδεπίγραφες ειδήσεις έγιναν καθημερινότητα, το ίδιο όπως και οι ανοικτές προσβολές σε πολιτικούς αντιπάλους, σε επιστήμονες, δημοσιογράφους και τεχνοκράτες, πριν αλλά και εν μέσω της πανδημίας.

Το φαινόμενο Τραμπ αποτελεί όμως και μια παγκόσμια απειλή. Το γεγονός ότι εν μέσω της πανδημίας αγνόησε την ύπαρξή της κατά τρόπο προκλητικό, δεν αποτελεί μόνο μια ύβρι απέναντι στις 230 χιλ. και πλέον νεκρούς από τον covid-19 στις ΗΠΑ, αλλά και μια σαφή υποστήριξη στους ανά την υφήλιο συνωμοσιολόγους που αμφισβητούν την πανδημία ή/και βλέπουν μια «εβραϊκή πλεκτάνη» και ένα «ύπουλο επιχειρηματικό σχέδιο» πίσω από αυτήν και από τα μέτρα για την αντιμετώπισή της. Επιπλέον, στη διάρκεια της θητείας του ο Τραμπ δημιούργησε διαύλους επικοινωνίας με ένα σύνολο αυταρχικών και επικίνδυνων για την παγκόσμια ασφάλεια ηγετών (όπως ο Κιμ Γιονγκ Ουν), χωρίς ωστόσο η επαφή αυτή να έχει ως στόχο τον κατευνασμό και τον έλεγχο του αυταρχικού φορτίου αυτού του είδους ηγεσίας. Ο Τραμπ όχι μόνο έδωσε ορατότητα σε επικίνδυνους ηγέτες αλλά δημιούργησε και μια ψευδή εικόνα οικειότητας μπακατελοποιώντας την επικινδυνότητα τέτοιων ηγετών.

Η προεδρία Τραμπ ήταν αέρας στα πανιά των λαϊκιστών και των μεταδημοκρατών κάθε είδους και σε κάθε μέρος του πλανήτη, της Ευρώπης περιλαμβανομένης. Η άνοδός του στην εξουσία το 2016 φανερώνει ότι δεν υπάρχουν φρούρια απόρθητα για τους απανταχού λαϊκιστές. Η προεδρία Τραμπ μετέτρεψε μια ριζοσπαστική λαϊκιστική ατζέντα σε πρόγραμμα πολιτικής δράσης και διεύρυνε τις προσδοκίες στο χώρο της οργανωμένης μισαλλοδοξίας στην Ευρώπη και αλλού για τις δυνατότητες πολιτικής της επικράτησης.